Onderwijs zo goed mogelijk laten matchen met de behoefte van het bedrijfsleven; het is een hot item (zie ook artikel, elders in dit magazine). Succes ligt besloten in een andere manier van denken. OF sprak met Marcel van der Horst (directeur) en Pieter Hoekstra (projectmanager) van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) water. Het traditionele rollenpatroon van student, docent en werknemer gaat over de kop, zo leerden we. Een relaas over ‘wendbaar vakmanschap.’
“We spreken veel met het bedrijfsleven”, aldus Hoekstra. “We merkten dat organisaties niet meer alleen vakmensen in huis willen hebben, maar ook flexibele personen, die een beetje een sociale antenne hebben en kunnen communiceren. Werknemers zijn immers steeds minder eilandjes. Samenwerken en kennisdelen is belangrijker dan ooit. We zagen binnen de keuzedelen van de Mbo-opleidingen een mooie kans om de samenwerking anders dan voorheen aan te pakken. Waarbij niet alleen de student, maar ook de organisaties én onze docenten uit hun comfortzone stappen en het voor iedereen leerzaam is. Zo willen we werken aan wat wij noemen ‘wendbaar vakmanschap.’
Prachtige mensen
Van der Horst: “We realiseerden ons dat het alleen werkt met partners die open staan voor het principe van een leven lang leren. We zagen bijvoorbeeld dat er bij organisaties zoals Vitens of het Wetterskip prachtige mensen lopen die al wat op leeftijd zijn en dus heel veel senioriteit meebrengen. Veel van die mensen vinden het hartstikke leuk om kennis over te brengen. Maar dat vergt uiteraard didactische vaardigheden. Je wordt niet van de ene dag op de andere leraar; het is niet voor niets een opleiding van vier jaar. Daar komen dan onze docenten in beeld. Door docent en seniore vakman samen te laten werken met studenten kunnen ze veel van elkaar leren. Het geeft bovendien veel meer voldoening.”
Een heuse transitie dus in het onderwijs, maar ook in organisaties. “Absoluut”, zo beaamt Van der Horst. “En het vergt wel iets van mensen. Ook qua attitude. Voor onze docenten geldt bijvoorbeeld dat het pas een succes wordt wanneer ze open minded zijn. De wijsheid niet in pacht denken te hebben. Wanneer je denkt ‘ik ga net als anders vóór de klas staan’, dan is je denkpatroon al fout. Wanneer je het idee hebt dat je mét diezelfde klas aan het werk gaat dan ben je op de goede weg. Maar, wanneer je het voor elkaar krijgt dat jij gewoon áchterin de klas kunt gaan staan, omdat in die klas zélf de problemen worden opgelost, dan doe je het subliem.”
Vertrouwen
Inmiddels kan het CIV-water terugkijken op goede voorbeelden van hoe het kan werken, zo stelt Hoekstra. “Er zijn meerdere voorbeelden te noemen. Maar om kort te gaan: garnalenverwerker Heiploeg in Zoutkamp had een probleem. Hun afvalwater was simpel gezegd niet schoon genoeg. Een tijdelijke medewerker is daar aan het werk gegaan, heeft in een maatwerkopleiding met CIV Water veel geleerd en veel verantwoordelijkheid gekregen. Hij wist de waterzuivering van het bedrijf zo te tunen dat de waarden zelfs in een piekperiode binnen de norm viel. Die jongen is daar nu in dienst. Een qua schaal groot voorbeeld is de samenwerking met Vitens. Dat is gewoon op basis van vertrouwen gestart. Vitens wilde dat de procesoperators in hun pompstations een bredere blik kregen. Zodat men niet alleen verstand heeft van zuiveren, maar bijvoorbeeld ook van het proces van winnen en distributie . Die vraag hebben ze bij ons neergelegd. En dus hebben we uit hun hele werkgebied een reeks praktijkcasussen aangepakt waarbij procesoperators onder begeleiding van docenten van MBO Life Sciences en kenniswerkers van Vitens in duo’s bij elkaar werden gezet en aan oplossingen gingen werken. Vitens was daar zeer tevreden over evenals over de onderlinge samenwerking. ‘De concrete resultaten zijn moeilijk meetbaar, maar duidelijk merkbaar’, zo vertelden ze het heel treffend.”
Van der Horst: “Er zijn veel voordelen. Je ziet seniore mensen opleven. Ze worden gewaardeerd om hun ervaring. Docenten die het aandurven zie je ook groeien. Het voelt alsof ze in het diepe zijn gegooid, vervolgens leerden watertrappelen en nu volwaardig kunnen zwemmen. En je kweekt ook een andere werknemer van de toekomst. Met vakkennis, de nodige kennis van ICT en zelfredzaamheid. Nog niet zo lang geleden deed een werknemer wat hem werd verteld. Werkte iets niet, of was er iets stuk, dan liep de werknemer naar de baas. Daar kom je tegenwoordig niet mee weg. De werknemer van vandaag zoekt zelfstandig verder, haal er hulp bij uit zijn netwerk en gaat net zo lang door totdat hij een probleem zelfstandig heeft opgelost.”
