Er zijn boeken over geschreven. Films over gemaakt. Studies naar gedaan: het vlinder-effect. Simpel gesteld: hoe een beginwaarde – of slechts een piepkleine afwijking ervan – gaandeweg een proces enorme afwijkingen kan vertonen. Afwijkingen die alsmaar groter worden en die uiteindelijk grote gevolgen kunnen hebben. De metafoor die daarbij wordt gebruikt is die van een vlinder in Brazilië, die door met zijn vleugels te wapperen een ketting van gevolgen in gang kan zetten, die uiteindelijk een tornado kan veroorzaken in Texas.
Reëel, of een mythe? Die race is nog niet gelopen; wetenschappers discussiëren er vol op los. Het letterlijke verhaal van de vlinder lijkt vooralsnog echter niet te bewijzen. Anders is het wanneer je op zoek gaat naar figuurlijke voorbeelden van het vlinder-effect. Die zijn overal. Neem de slordige berichtgeving waarmee de Leeuwarder Courant op 21 juli 2015 met de vleugels wapperde. Men vernam van het faillissement van een uitgever ergens in Noord Nederland en dit koppelde men na een minuutje onzorgvuldig googelen geheel ten onrechte aan Ondernemend Friesland (bij ondernemers bekend als ‘ OF’). Zonder even verder te zoeken. En dat verifiëren van het bericht had overigens nog minder inspanning gekost dan de vleugelslag van een vlinder. De website www.of.nl is na tien jaar immers nu wel bij velen bekend en dat uitgever en redactie goed te bereiken zijn: ach dat blijkt alleen al uit de tientallen whats appjes die directie, adviseurs en redactie van het magazine ontving van bezorgde en vooral verbaasde relaties in het Friese bedrijfsleven. De LC verzuimde echter even te verifiëren en pas nadat OF zelf actie ondernam werd de blunder erkend en het bericht snel van het web en twitter gehaald.
De vraag is: heeft de vleugelslag van dat vlindertje aan de Sixmastraat zonder dat we ons dat realiseren al een kettingreactie in gang gezet? Is er een Tornado in de maak? Een vlinder-effect in de sfeer van ‘waar rook is zal wel vuur zijn’? En zouden er adverteerders zijn, die nu even extra lang nadenken, voordat ze hun geld investeren in een participatie in OF? Dat zou nogal sneu zijn, in een jaar waarin het magazine (en portaal) keurig alle omzetdoelstellingen haalt. Een ander effect kan óók optreden. Bijvoorbeeld dat er – in navolging van vele anderen – nóg meer lezers weglopen bij de LC. Omdat ze het nieuws wel op internet vinden. Of omdat ze de berichtgeving onbetrouwbaar vinden. Niemand kan het nu bewijzen, maar het zou natuurlijk die ene druppel kunnen zijn. Want zo maar een kerngezond bedrijf zonder onderzoek failliet verklaren; dat is natuurlijk wel érg van de pot gerukt. De vraag is of je daar als krant zonder kleerscheuren van afkomt. Dan loop je misschien in je eigen zwaard. Bleek die ene wappering van een vleugel dan misschien niet een orkaan te veroorzaken maar toch wel een forse bries, waar je met je breekbare dagbladtakken niet meer tegenop gewassen bleek.
Laten we daarom hopen dat het vlinder-effect uitblijft, voor OF én voor de LC. Want dat zou voor deze regio het beste zijn. Mooi dat we in Friesland nog een ondernemersmagazine hebben waar ze sinds jaar en dag (al 26 jaar) weten hoe je je broek moet ophouden zonder abonnees (OF wordt gratis verspreid). Daar kan menig krant wel iets van leren. Mooi ook wanneer deze regio een krant houdt, waar de eervolle bezigheid van ‘waarheidsvinding’ nog hoog in het vaandel wordt gedragen. En waar men het na een dikke misser niet zo maar afdoet met een rectificatie van 2 bij 2 centimeter, op pagina 24, maar waar men na zoiets deemoedig het hoofd buigt en weer verder gaat.
Benieuwd naar de andere columns van Menno? Kijk dan op zijn eigen Specialisten pagina.
