In hoeverre speelt de energietransitie een rol in uw onderneming? Is het een integraal onderdeel van uw bedrijfsproces?
Tsjeard Mast van EV-Solutions: “Wij spelen met ons bedrijf in op de transitie naar elektrische en daarmee schonere mobiliteit, door het aanleggen van laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen bij bedrijven, overheden en bij mensen thuis.”
Mischa Teensma van BügelHajema Adviseurs is Adviseur Omgevingswet, visie en ruimte, en trekker van de interne taakgroep Klimaat en Energie. “BügelHajema Adviseurs helpt gemeenten en de samenleving om zich voor te bereiden op de komst van de Omgevingswet, met als belangrijk onderwerp de aanpassingen aan klimaatverandering en het zoveel mogelijk voorkomen daarvan. De energietransitie speelt een rol in onze bedrijfsvoering zelf; het opstellen van een energiescan, het bijhouden hiervan, het realiseren van verbeteringen onder meer door het plaatsen van zonnepanelen op het dak, het opstellen van een duurzaam mobiliteitsplan, etc. Tevens is de energietransitie belangrijk voor onze advisering. In een aantal door ons begeleide processen en producten is de energietransitie hoofdonderwerp. Dit betreft het vormgeven van het proces en de ateliers om te komen tot regionale energiestrategieën (in samenwerking met partners H+N+S en Overmorgen), het opstellen van beleid voor opwek van hernieuwbare energie, het maken van energievisies, het maken van beleid en juridische plannen om duurzame initiatieven makkelijker mogelijk te maken, het maken van simulaties van vormen van hernieuwbare energie in het landschap, en het ontwikkelen van expertise op het gebied van draagvlak en besluitvorming over dit onderwerp.”
Folkert Linnemans, innovator bij Bouwgroep Dijkstra Draisma: “Tien jaar geleden bekroop ons de gedachte ‘dat het toch anders zou moeten kunnen’ op het gebied van bouwen en hoe we omgaan met energie. Sinds die tijd hebben we deze gedachte omgezet in daden; op basis van de Trias Energetica. Allereerst beperken we de energievraag door (gecertificeerd) luchtdicht en slim te bouwen. Vervolgens wekken we de energie duurzaam op. Zo voorzien we inmiddels gebouwen van energie met behulp van rioolwaterzuiveringsinstallaties (biogas) en stortplaatsen, nemen we de verantwoordelijkheid voor de energielevering van een indoor ijsbaan (ESCO), bouwden we honderden nul-op-de-meter woningen die we zelf monitoren, openden we in 2017 een fabriek waarin we circulaire isolatiegevels maken met behulp van robots en cellulose, en transformeerden we nationaal erfgoed tot het eerste monumentale 100% elektrische onderwijsgebouw in Nederland. Opdrachtgevers en partners vertellen ons tijdens evaluaties dat ze merken dat iedereen binnen Bouwgroep Dijkstra Draisma zich verantwoordelijk voelt om te vernieuwen en constant meedenkt om tot nieuwe oplossingen te komen, ook qua energievoorziening. Een groter compliment, naast het winnen van de Koning Willem I prijs, kun je bijna niet krijgen.”
Renata Heslinga, online communicatiemedewerker bij Energie VanOns: “Bij Energie VanOns werken we elke dag, samen met inmiddels ruim honderd coöperaties, hard om de energietransitie te versnellen. We willen iedereen in Noord-Nederland stimuleren om zelf of samen lokaal energie op te wekken en/of duurzame energie uit eigen streek te gebruiken. Onze klanten krijgen 100% groene stroom uit Noord-Nederland.”
Bent u goed op hoogte van de meest recente duurzame ontwikkelingen?
Mischa Teensma: “Binnen onze organisatie is een taakgroep energie en klimaat opgericht. Daarin zitten verschillende collega’s met een diverse achtergrond. Zij vormen intern degenen die zich als eerste informeren over deze onderwerpen en elkaar van informatie voorzien. Bronnen zijn zeer divers: berichtgeving vanuit de (rijks)overheid, expertmeetings, nieuws uit diverse media en de bedrijven waarmee we samenwerken. De leden van onze interne taakgroep zijn op hun beurt weer vraagbaak voor collega’s.”
Tsjeard Mast: “Op dit moment merken we dat dit thema overal hoog op de agenda staat, ook is het dagelijks in het nieuws. Daarnaast bezoek ik regelmatig symposia en onlangs bezocht ik bijvoorbeeld de Klimaattop Noord NL in Groningen.”
Renata Heslinga: “Ik volg alles in de online en offline media, maar ga ook naar bijeenkomsten of beurzen. Denk aan de Klimaattop Noord, ledenvergaderingen van de coöperaties en platformbijeenkomsten over duurzame energie. Maar ik ga ook graag naar lokale evenementen om in gesprek te gaan met andere bezoekers en discussieer graag over de cruciale vraag: hoe krijgen we meer mensen mee in de energietransitie? Zo krijg ik een beter inzicht in de factoren die belangrijk zijn voor burgers en die een positief effect hebben op de acceptatie van nieuwe energieprojecten.”
Folkert Linnemans: “Al onze collega’s zitten op het puntje van hun stoel wanneer het gaat om nieuwe ontwikkelingen. Die ontwikkelingen proberen we zoveel mogelijk met elkaar te delen. Naast het interne netwerk draait het vooral om het externe netwerk. We zijn open naar onze opdrachtgevers en vaste partners en krijgen hier ook weer kennis voor terug; we zijn actief betrokken bij kennissessies: als deelnemer, maar ook als spreker. Niet alleen bijeenkomsten voor en door bouwers, maar over de hele keten: van overheden en corporaties tot werkgeversorganisaties en kennisinstellingen. Nog een belangrijk punt is dat we niet afwachten, maar meteen testen of een nieuw idee of trend werkt. Daardoor creëer je zelf duurzame ontwikkelingen. Deze houding van ‘doen’ bezorgde ons ook een plek aan de hoofdtafel waar het Klimaatakkoord tot stand is gekomen.”
Werkt u samen met andere ondernemers aan duurzame oplossingen, of speelt dat proces zich vooral binnen uw eigen onderneming af?
Folkert Linnemans: “Samenwerken is essentieel; hierbij geloven we dat het Triple Helix model (samenwerking overheid, onderwijs en ondernemers) een van de meeste kansrijke manieren van samenwerken is. Dankzij samenwerking krijgen we betere producten, gestroomlijnde processen en bovendien zijn we ervan overtuigd dat de energietransitie hierdoor wordt versneld. Dit laten we ook zien met de samenwerkingen in Dokkum (Proeftuin Industrieel bouwen), Delft (DreamHûs) en bij onze Droogstapelwoningen.”
Mischa Teensma: “Wij werken op diverse onderdelen samen met andere bedrijven. Genoemd kunnen worden Tauw, Overmorgen, H+N+S en Debets B.V.”
Renata Heslinga: “Dit proces speelt zich af binnen onze eigen onderneming en we werken natuurlijk nauw samen met de honderd bij ons aangesloten energiecoöperaties. Zij werken allemaal aan hun eigen energie-opwek. Hoe ze dat doen is telkens anders. Waar nodig ondersteunen en helpen wij hen hierbij. Elk dorp, elke buurt en elke wijk heeft immers andere ideeën over hoe duurzame energie het beste kan worden ingepast in hun leefomgeving. Sommigen kiezen voor een dorpsmolen in de vorm van een postcoderoosproject. Anderen gaan voor een zonnedak op een boerderij. En er zijn er die een oude vuilnisbelt omvormen tot een zonneweide. Maar altijd is er lokale betrokkenheid en kunnen mensen uit de buurt écht meebeslissen over hoe ze het willen realiseren. Het is ontzettend gaaf en energiek om samen met hen te mogen werken aan een groene toekomst en van elkaar te leren.”
Tsjeard Mast: “Wij zijn aangesloten bij het Freonen-netwerk, hierdoor hebben we veel contact met collega-ondernemers. Ook participeren we in verschillende werkgroepen, zoals de Werkgroep MKB en de Werkgroep Mobiliteit.”
Tegen welke zaken bent u aangelopen bij het verduurzamen van uw bedrijfsproces?
Renata Heslinga: “Het ene proces duurt iets langer dan het andere proces. En dat kan soms een uitdaging zijn. Het bewustwordingsproces omtrent duurzaamheid was een leuke uitdaging.”
Folkert Linnemans: “Als we één ding geleerd hebben is het dat de energietransitie vooral een sociale uitdaging is. Hier spelen we ook al jaren op in, onder andere door de inzet van onze eigen bewonersconsulenten. Zij begeleiden bewoners tijdens renovatie- en sloop-nieuwbouwtrajecten: hierbij maken zij hen eerst bewust van het nut en de noodzaak, staan ze tot hun beschikking tijdens de uitvoering en organiseren ze bijvoorbeeld kookworkshops; een praktische activiteit waarmee bewoners voorbereid worden op elektrisch koken.”
Tsjeard Mast: “Wanneer je voorop wilt lopen met duurzaamheid en daarmee het goede voorbeeld wilt geven, betekent het vaak ook extra investeren. Maar in de start-up fase van een bedrijf is dit soms wel een lastig thema, aangezien je je geld maar in één ding tegelijk kunt investeren.”
Mischa Teensma: “Wij zijn een adviesbureau en geen productiebedrijf. Het energieverbruik in onze gebouwen en het brandstofverbruik ten behoeve van de mobiliteit zijn de belangrijkste factoren in onze footprint. Voor de gebouwen van onze drie vestigingen hebben we een aantal maatregelen genomen. We blijven verbeteren. Niet al onze daken zijn makkelijk te benutten. Tevens hebben we op een van de vestigingen te maken met een oud monumentaal pand. Als bureau dat voor een belangrijk deel in het Noorden van ons land adviseert, waarbij persoonlijk contact belangrijk is, is het lastig om op het gebied van mobiliteit over te stappen op openbaar vervoer. In ons mobiliteitsplan hebben wij via andere wegen getracht ons energieverbruik te verduurzamen. Wij maken zoveel mogelijk gebruik van videoconference en stimuleren het gebruik van de fiets. Een voornemen om het gebruik van elektrische fietsen, OV en auto’s met een gunstig energielabel te stimuleren ligt op dit moment voor bij ons Algemeen Bestuur.”
Ziet u uzelf als een duurzame koploper? Wie ziet u – daarnaast – in onze provincie als dé koplopers?
Tsjeard Mast: “Op dit moment is er in Friesland niet een vergelijkbaar bedrijf met dezelfde propositie voor laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen, dus ik zie onszelf zeker als koploper op dit gebied. Daarnaast zijn bedrijven als Frisian Motors, DZyzzion, Friesland Lease en MVO Connect in mijn ogen ook bedrijven van het eerste uur die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan.”
Folkert Linnemans: “VNO-NCW vertelde ons dat ze merken dat wij het Noorden op een positieve manier aansteken wat innovatie betreft. Zelf hebben we het idee dat we dankzij onze opdrachtgevers en partners prachtige stappen zetten om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Buiten onze branche zagen we op het DDMT-evenement, waar wij ook partner waren, mooie initiatieven uit onze provincie. Bijvoorbeeld Omrin, die niet voor niets een plek bij de laatste drie genomineerden had en bijna de Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap van de Koning Willem I Prijs won.”
Renata Heslinga: “Dankzij onze consistente koers zijn we dé duurzame koploper in het Noorden. We blijven groeien in nieuwe bronnen en coöperaties. Net als vorig jaar prijkt Energie VanOns met een maximale score van een vette 10 bovenaan in de jaarlijkse stroomranking. De Consumentenbond, Natuur & Milieu, Greenpeace en Wise onderzoeken jaarlijks de duurzaamheid van stroomleveranciers en beloont ons dit jaar opnieuw met een gedeelde eerste plaats. We zijn bijzonder trots op deze erkenning als voorloper in groene energie. Samen met de ruim honderd bij ons aangesloten energiecoöperaties zullen we ons blijven inzetten om steeds meer Nederlanders te voorzien van écht duurzame energie. Energie die 100% groen is en bovendien lokaal en in eigen beheer wordt opgewekt.”
Mischa Teensma: “Wij zijn naar onze inschatting meer dan gemiddeld bezig met het onderwerp duurzaamheid. Dit uit zich het meest in onze bedrijfsopzet (ons bedrijf heeft een democratische organisatievorm) en onze advisering. Wij zijn gericht op het helpen van overheden en de samenleving om duurzame stappen te kunnen maken. We helpen met deregulering en begeleiding om duurzame initiatieven makkelijker mogelijk te maken. Wij doen ontwerpend onderzoek, procesvormgeving en begeleiding om de energietransitie zo goed mogelijk en op een draagbare manier te laten landen. Voor ons zijn de koplopers in Fryslân de energiecoöperaties. Nergens in Nederland zijn er zoveel actief. Opgezet en bemenst door vrijwilligers die met energie werken aan de verduurzaming van energie. Daarin zijn we een voorbeeld voor ons land. Dorpen als Wijnjewoude en Garyp, maar ook de coöperaties van Schiermonnikoog, Harkema en de Trynwâlden, zijn bevlogen bezig met projecten die worden uitgewisseld en soms ook landelijke aandacht krijgen.”
Wat zou u andere ondernemers adviseren die ook aan de slag willen met verduurzaming?
Mischa Teensma: “Gebruik datgene waar je goed in bent, om jouw aandeel in de energietransitie waar te maken.”
Tsjeard Mast: “Mijn advies is: ga vooral door met verduurzamen. Het is goed voor onze planeet en daarnaast zijn er vanuit ondernemersperspectief voor de komende jaren ook heel veel nieuwe business opportunities in dit domein die je echt niet wilt missen!”
Folkert Linnemans: “Heb je een idee? Start met testen, op kleine schaal. Betrek andere partijen erbij en betrek vooral je eigen medewerkers in het proces.”
Renata Heslinga: “Verbeter de wereld, begin bij jezelf. Laat je inspireren en informeren over de mogelijkheden en probeer zelf ook het goede voorbeeld te geven. Door zelf ervaring op te doen kun je je klanten ook weer beter adviseren. En als het een keer niet meteen lukt op het gebied van verduurzaming, wees er dan eerlijk en open over. Dat wordt gewaardeerd én we zijn dol op echte mensen.”
