Rijkswaterstaat, de EU en de VN zetten zich allemaal in voor een veiliger internet waar de rechten van gebruikers beschermd worden. Maar is een veilig internet ook een vrij internet? Online regels kunnen beperkend werken, mensenrechtenorganisaties en politieke partijen spreken zich dan ook steeds vaker uit tegen reguleringen die privacy rechten schenden en tech bedrijven ondersteunen. In dit artikel leggen we uit wat vrijheid op het internet inhoudt, welke wetten er gelden en hoe dit gebruikers beïnvloedt.
Wat is online vrijheid?
Het internet moet toegankelijk zijn voor iedereen, en alle internetgebruikers moeten zonder zorgen online hun mening kunnen delen. In Nederland is dit vanzelfsprekend, maar dit geldt zeker niet voor alle landen.
De Rijksoverheid neemt verschillende maatregelen om internetvrijheid te beschermen. Nederland heeft bijvoorbeeld de Freedom Online Coalition (FOC) opgericht, een coalitie die zich bezig houdt met mensenrechten op het internet.
Online vrijheid gaat echter over veel meer, en ook de Nederlandse overheid moet zich aan bepaalde regels houden. Zo mag de politie bijvoorbeeld niet zomaar jouw online activiteiten volgen. Hiervoor moet toestemming gevraagd worden aan een rechter.
Een veilig en toegankelijk internet gaat dus voornamelijk over vrijheid van meningsuiting, privacy en toegang tot het internet voor iedereen.
De regels van het internet
Toch is zelfs in Nederland het internet niet volledig vrij, internetgebruikers moeten zich aan bepaalde regels houden. Online forums, sociale media kanalen en chatapps hebben bijvoorbeeld gebruiksvoorwaarden.
Hierin staat wat je wel en niet mag uploaden, wie toegang krijgt tot het platform en hoe je met anderen om moet gaan. Daarnaast kunnen er regels zijn die per land verschillen. Deze regels zijn vaak bedoeld om gebruikers te beschermen, maar niet iedereen is hier voorstander van.
Platformen die entertainment aanbieden, van on-demand streamen tot gokken, worden bijvoorbeeld steeds vaker gekoppeld aan controle systemen zoals het CRUKS. Sommigen vinden dat dit onze keuzevrijheid beperkt, zelfs bij verantwoordelijk gedrag.
Een goed voorbeeld hiervan is casino spelen zonder account. Steeds meer Nederlanders kiezen voor deze optie, omdat ze niet gebonden willen zijn aan langdurige registraties of strikte controles. Dit kan aantrekkelijk lijken door de snelheid en eenvoud, maar het brengt ook risico’s met zich mee: niet alle aanbieders zijn even betrouwbaar.
Gokexperts raden daarom aan altijd goed onderzoek te doen voordat je besluit om bij een willekeurig online casino te spelen. Je kunt bijvoorbeeld een indruk krijgen van de reputatie door recensies van professionals te lezen.
Strengere regels zorgen dus niet altijd voor meer veiligheid. Sterker nog, het aantal Nederlanders dat uitwijkt naar buitenlandse of anonieme gokplatformen neemt toe.
Beperken regels onze vrijheid?
Regels op het internet zijn dus bedoeld om gebruikers te beschermen, maar kunnen in de praktijk beperkend zijn en zelfs averechts werken. Er zijn mensen die vinden dat de huidige regels op het internet op de schop moeten.
De Piratenpartij vindt bijvoorbeeld dat websites geen IP-blokkades mogen opleggen, en dat gebruikers op alle sites welkom moeten zijn.
Ook vinden ze dat sociale media platformen geen content filters mogen gebruiken. Met een content filter worden specifieke posts automatisch verwijderd, bijvoorbeeld als het gaat om gevoelige onderwerpen of bepaalde politieke standpunten.
Een ding is echter vrij zeker: er zullen alleen maar meer regels komen. Het internet is constant in verandering. Nieuwe technologieën zoals Blockchain en AI kunnen het internet efficiënter maken, maar hier moet wel goed over nagedacht worden.
Onlangs lanceerde de EU bijvoorbeeld de MiCA, een wetgeving die de Europese crypto markt moet reguleren en rug pulls moet voorkomen. Er wordt ook gewerkt aan een AI wet en nieuwe regelgevingen voor sociale media platformen.
Al deze regels hebben eigenlijk weinig invloed op de gemiddelde internetgebruiker, en zorgen vooral voor meer veiligheid.
Toch is het mogelijk dat er in de toekomst wetten worden ingevoerd die wel de vrijheid van gebruikers beperken.
In 2017 introduceerde Nederland bijvoorbeeld de sleep wet. Dit is een regelgeving die inlichtingendiensten zoals de AIVD in staat stelt internetgebruikers massaal te controleren, zelfs als ze niet verdacht worden.
Volgens Amnesty is dit een inbraak op het privacyrecht van Nederlandse websurfers, en kan dit voor problemen zorgen wanneer verzamelde data in de verkeerde handen terecht komt.
Balans vinden tussen wetgeving en vrijheid blijkt lastig
Idealiter is er een gezonde balans tussen regels en vrijheid op het internet. Zo worden gebruikers beschermd, maar niet beperkt. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan.
Volgens sommige politici zijn regels nou eenmaal nodig om het internet veilig te houden. Mensenrechtenorganisaties en internet experts hebben hier vaak een andere visie op.
Daarnaast zijn internet wetten niet bepaald een hot topic in de Tweede Kamer. De belangrijkste beslissingen gebeuren op Europees niveau, en hier is vrij weinig aandacht voor in de media.
Als we echt willen zorgen voor een veilig en vrij internet, zullen ook gebruikers in actie moeten komen. Het internet is tenslotte voor iedereen, en is niet bedoeld als speelveld van politici en tech bedrijven.