Kunstmatige intelligentie is inmiddels veel meer dan een trend. In heel Nederland is het al een praktisch hulpmiddel dat bepaalt hoe sectoren werken, van financiën tot zorg en van retail tot productie. Grote bedrijven zijn niet de enigen die hiervan profiteren. Ook kleine en middelgrote ondernemingen ontdekken manieren om tijd te besparen, kosten te verlagen en de klantenservice te verbeteren met AI.
Het beeld is niet eenduidig. Efficiëntie gaat namelijk hand in hand met kwetsbaarheid. Cybercriminelen zetten AI in om fraude moeilijker te herkennen en aanvallen makkelijker uit te voeren. Voor ondernemers in Friesland ligt de uitdaging niet bij de vraag óf ze AI moeten gebruiken, maar hóe ze dit verstandig kunnen doen zonder zichzelf bloot te stellen aan nieuwe risico’s.
AI in het dagelijks leven van het MKB
De brede toepassing van AI is goed zichtbaar wanneer je kijkt naar de sectoren om ons heen. Online casino’s gebruiken AI bijvoorbeeld om spelers een persoonlijk aanbod te doen. Iemand die inlogt om poker online te spelen krijgt vaak toernooien voorgesteld die passen bij eerder speelgedrag of ontvangt een bonus die aansluit op eerdere keuzes. Dit type aanbevelingssysteem is niet uniek voor gokken. Nederlandse retailers passen vergelijkbare AI-technieken toe om voorraden beter te beheren, seizoensvraag te voorspellen en aanbiedingen persoonlijker te maken.
Een traditioneler voorbeeld komt van Koninklijke Dekker, een 140 jaar oud houtbedrijf. Door AI-gestuurde automatisering toe te passen op de orderverwerking zijn vele uren papierwerk verdwenen en is de datakwaliteit verbeterd. Bestellingen worden sneller afgehandeld en het verkoopteam kan zich richten op klantrelaties in plaats van administratie.
Andere Nederlandse MKB’s maken gebruik van AI-hubs en zogeheten field labs in steden als Delft, Eindhoven, Groningen en Enschede. Deze testlocaties bieden bedrijven zonder grote budgetten de mogelijkheid om AI-toepassingen voor productie en logistiek uit te proberen.
Het Amsterdamse bedrijf Lleverage ontwikkelde bovendien een platform waarmee zakelijke experts proceskennis kunnen automatiseren in gewone taal. Klanten zoals verzekeraar CCS en softwaregroep Visma zetten dit in voor marktonderzoek, documentanalyse en fusiepapierwerk. Voor kleinere ondernemingen maakt deze toegankelijkheid AI minder intimiderend en veel praktischer.
Efficiëntie en groeikansen
Een duidelijk voordeel van AI is de vermindering van routinetaken. Loonadministratie, facturatie en naleving van regels kunnen automatisch verlopen, waardoor veel handmatig werk wegvalt. Nederlandse financiële instellingen lopen hierin voorop. Banken gebruiken AI om verdachte transacties binnen enkele seconden te signaleren. AI-chatdiensten beantwoorden klantvragen dag en nacht, iets wat eerder alleen met grote callcenters kon.
Voor MKB’ers betekent dit een gelijker speelveld. Een webwinkel in Leeuwarden kan met AI-tools prijzen optimaliseren, trends voorspellen en klantdata analyseren, waardoor deze kan concurreren met grotere spelers. Retailers die AI inzetten, voorkomen verspilling door nauwkeuriger in te kopen en winnen klantenbinding door persoonlijke aanbiedingen.
Ook in de zorg groeit de rol van AI. Skinive AI in Amsterdam ontwikkelde een app die huidaandoeningen, waaronder kanker, kan opsporen door foto’s te analyseren die met een smartphone zijn gemaakt. Hoewel dit op het eerste gezicht geen directe link met kleine bedrijven lijkt te hebben, laat het zien hoe ver AI in Nederland al geïntegreerd is. Dergelijke technologieën zullen ook invloed hebben op lokale klinieken, wellnesscentra en verzekeraars.
De keerzijde – cyberdreigingen en risico’s
De voordelen zijn duidelijk, maar er kleven ook gevaren aan. Criminele groepen hebben ontdekt dat AI voor hen net zo effectief kan zijn.
Phishingmails zijn bijvoorbeeld nauwelijks meer van echt te onderscheiden. Waar ze vroeger vol spelfouten en rare opmaak zaten, zijn ze nu foutloos en overtuigend. Met deepfake-technologie bootsen criminelen de stem van een directeur na om een betaling goed te keuren of maken ze videoberichten die authentiek lijken. Voor kleine bedrijven zonder eigen IT-afdeling kan zo’n truc rampzalig uitpakken.
Geautomatiseerde aanvallen vormen een ander risico. Hackers kunnen AI-systemen loslaten die in minuten duizenden websites en servers scannen op zwakke plekken. Een klein Fries bedrijf met verouderde beveiliging merkt vaak pas te laat dat gegevens zijn buitgemaakt.
Het blind vertrouwen op algoritmes is eveneens riskant. Wanneer een AI-systeem een beslissing adviseert, bijvoorbeeld het goedkeuren van een lening, aanpassen van een prijs of selecteren van sollicitanten, is vaak niet duidelijk hoe dat advies tot stand is gekomen. Wie daar blind op vaart, kan fouten maken of zelfs in juridische problemen belanden.
Balans vinden
Hoe kan het MKB AI benutten zonder onnodige risico’s te lopen? De sleutel ligt in geleidelijke invoering en alertheid.
- Begin klein: automatiseer eerst één proces, zoals facturatie of klantenservice, en breid daarna uit.
- Investeer in training: een korte cursus om phishing te herkennen kan medewerkers behoeden voor AI-gestuurde fraude.
- Kies betrouwbare leveranciers: controleer hoe software aanbieders data opslaan en gebruiken.
- Behoud menselijk oordeel: AI is een hulpmiddel, geen vervanging voor gezond verstand. Laat de eindbeslissing altijd bij de ondernemer liggen.
Ook de overheid ondersteunt dit proces. Programma’s zoals de MIT-subsidie voor MKB-innovatie helpen bedrijven om AI te testen zonder groot financieel risico.
Conclusie
AI is in Nederland niet langer alleen voorbehouden aan techreuzen of gespecialiseerde sectoren. Het wordt toegepast in houtzagerijen, winkels, banken, ziekenhuizen en zelfs op het boerenland. Voor Friese ondernemers liggen de voordelen voor de hand: minder tijd kwijt aan repetitief werk, snellere inzichten en de kans om mee te doen in een digitale markt die eerder buiten bereik leek.
De keerzijde kan echter niet genegeerd worden. Criminelen zetten dezelfde technologie in voor slimmere scams en het uitbuiten van beveiligingslekken. De les is duidelijk: AI biedt kansen, maar alleen voor wie bereid is het met de nodige voorzichtigheid te gebruiken.
Ondernemers die stap voor stap te werk gaan, hun personeel trainen en AI verstandig inzetten, beschermen zich niet alleen tegen risico’s maar vinden ook nieuwe groeimogelijkheden. In een land waar zelfs een 140 jaar oud houtbedrijf floreert dankzij AI, hebben Friese bedrijven alle reden om deze technologie te zien als zowel een uitdaging als een kans voor de komende jaren.
