Aan tafel: Romke de Jong, eigenaar van een IJsfabriek met de achtenswaardige ambitie om de allerbeste en misschien ook wel: grootste te worden in het segment van het speciaal-ijs. In Nederland én in Europa. Ook aangeschoven zijn mentoren Durk-Jorrit van der Eems, DGA van Van der Eems Drukkerijen, Hugo van Woerden, voormalig algemeen directeur van Royal Jongbloed en Rimmert de Jong, in het dagelijks leven CEO van Royal Steensma.
Laatstgenoemde herinnert zich nog goed hoe idee van het mentorprogramma ontstond. “We waren in 2016 met de Friese Compagnie (groep mensen uit bedrijfsleven, onderwijs en overheid met een hart voor Friesland, red.) op Vlieland en daar kwam het idee opborrelen dat het goed voor deze regio zou zijn wanneer ondernemers met groei-ambities gedurende een bepaalde periode gebruik zouden kunnen maken van een mentor-programma. We zagen kansen voor Friesland. Omdat in deze regio veel succesvolle ondernemers met ervaring rondlopen die hun kennis graag delen met anderen.”
Innerlijke drijfveer
Wetende dat het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston al een dergelijk programma had dat zich in de praktijk ook al uitvoerig had bewezen trokken de Friezen naar de VS. Daar leerden de initiatiefnemers in vier dagen de do’s en de don’t’s. En vervolgens werd het programma gesteund en begeleid door het Innovatie Pact Friesland vanaf 2017 opgezet in Friesland (zie kader, red.). Die centrale begeleiding van het Innovatie Pact is essentieel, zo stellen de mentoren. “Wij doen dit zonder vergoeding”, stelt Rimmert de Jong. “En dat is ook erg belangrijk; men moet het echt vanuit een innerlijke drijfveer doen. Maar voor ons mentoren, met vaak volle agenda’s, is het dan wel fijn dat alles door het centrale bureau wordt geregeld. Er hoeven geen notulen of beleidsstukken te worden gelezen; er hoeft niets te worden voorbereid; de mentor komt naar een sessie en kan met een onbevangen geest naar de mentee luisteren en feedback geven op zijn plannen en vragen. Negentig minuten lang, op een moment dat de ondernemer er behoefte aan heeft. Langer wordt het nooit, daar zijn de spelregels heel helder over.”
Het programma kost de ondernemer niets, de drempel voor deelname is dus laag zou je zeggen. Maar deelname aan het programma is niet vrijblijvend, zo vernemen we. Romke de Jong: “Juist die focus op die 90 minuten maakt dat je je als mentee goed voorbereidt. Naar aanleiding van de vorige bijeenkomst maak je een verslag voor jezelf en je denkt van tevoren goed na over waar je het over wil hebben.”
Prioriteiten
Van Woerden:” Dat is voor de mentoren ook heel prettig werken. Heel bijzonder daarbij is dat we de eerste twintig minuten geacht worden niets te zeggen, maar alleen te luisteren naar het verhaal van de ondernemer. Dat was in het begin even wennen, maar dan merk je toch dat je als toehoorder je radar op een andere manier gebruikt. Je hoort de vragen áchter de vragen. Je herkent soms vraagstukken die door de ondernemer nog niet expliciet worden uitgedrukt, maar die onbewust wel in zijn of haar hoofd spelen. Zo kom je tot een mooi en zinnig gesprek en zo kun je de mentee soms zelfs tot ideeën brengen waar hij zelf misschien niet aan had gedacht.”
Romke de Jong kan het beamen: “Een mooi voorbeeld is de groeistrategie voor de lange termijn. Hoe pak je dat aan, wat is daarvoor nodig? In ieder geval focus op prioriteiten. Dat kan soms best lastig zijn. Ik wil bijvoorbeeld een duurzaam bedrijf zijn en wilde daarom op een gegeven moment zonnepanelen op mijn dak laten leggen; een investering van ongeveer 70.000 euro. Toen hebben de mentoren mij erop gewezen dat een andere keuze handiger zou zijn, gelet op mijn snelle groeistrategie. Met veertig tot zestig procent groei per jaar komen er ook veel kosten op je af. Kosten die voor de baten uitgaan. Men zei dus: hou dat geld nu paraat voor je bedrijfsvoering; het betalen van rekeningen. Dat is voor mij zeer belangrijk geweest.”
Voorvaderen
De Jong leerde ook om met een andere houding te ondernemen, zo vertelt hij. “Ik onderneem in een familiebedrijf, in de voetsporen van mijn voorvaderen. Dat is een flinke verantwoordelijkheid en dat maakte dat ik in het begin eigenlijk te voorzichtig was. De mentoren hebben in veel gevallen ook voor dat soort besluiten gestaan en leerden me dat je niet te bang moet zijn, wanneer je overtuigd bent van kansen. Dat heeft me geholpen. We hebben zwaar geïnvesteerd in machines, maar door de gestegen inkomsten zijn die eerste investeringen alweer bijna terugverdiend.”
Durk-Jorrit van der Eems klinkt instemmend. Ook hij nam ooit het bedrijf over van zijn vader: “Ik herken het zo en ook alle afwegingen die je in zo’n fase maakt. Je groeit snel en in je bedrijf loop je soms ver voor de troepen uit. Ga jij linksaf, dan gaat de hele ploeg achter je aan. Ga je rechtsaf, dan doen ze dat. Dat kan een eenzame fase zijn. In die tijd had ik graag zélf een mentorprogramma gehad.”
Toppers
Een van de belangrijkste dingen die Romke leerde was zoals gezegd focus te houden. “Dat begon al bij de start van de samenwerking”, stelt de ondernemer. “In het begin deden wij als IJsfabriek alles en waren we een piepklein kruimeltje in de markt. Maar door ons super te focussen op niches begonnen we te groeien. In het segment van ambachtelijk, duurzaam, bio en vega zijn we nu een partij om rekening mee te houden.”
Om de groei-ambities te verwezenlijken moesten er enkele toppers bij op het gebied van sales en marketing, zo had Romke aanvankelijk bedacht. “Ook daar heeft de feedback van de mentoren me aan het denken gezet”, stelt hij. Van Woerden: “Wij draaiden de zaak om. We zagen en hoorden dat Romke alles wat met sales en verkoop te maken heeft leuk vindt. Dat is echt zijn ding. Toen hebben we geadviseerd: blijf dat doen en laat je organisatie groeien door juist meer interne taken over te dragen.”
Van der Eems: ”Dat was een goed advies van ons, want ik sta werkelijk versteld van dat verkooptalent van die man. Laat hem ergens binnenlopen en hij komt weer met een deal naar buiten.”
“Veranderen is nooit gemakkelijk”, erkent Romke. “En natuurlijk is het wennen wanneer je belangrijke processen in je organisatie gaat overlaten aan een ander. Maar het pakte goed uit. Ik doe waar ik goed in ben en ik kan nu op vrijdagavond in behoorlijke rust van mijn zoontjes genieten zonder dat de telefoon steeds gaat.”
Hoe lang het mentoringproces zal duren is niet van tevoren bepaald. “In principe zolang de mentee er behoefte aan heeft”, stelt Rimmert de Jong. “Voorlopig wil ik nog wel even door”, stelt Romke. In Nederland kunnen we nog groeien ook in het buitenland, waar we inmiddels ook actief zijn ligt nog een wereld voor ons open. Alle besluiten die daarbij horen, tja, mooi dat ik dan kan sparren met zo’n topteam.”
Het EMS-programma
EMS staat voor Entrepreneur Mentoring Service. “Het is een proces van groepsmentoring”, legt programmamanager Paula Bijvoets uit. “En voor de duidelijkheid, dat betekent dus: één mentee, die een groep van mentoren tot zijn of haar beschikking heeft. Dat is een van de bijzondere aspecten. Zowel de mentees als de mentoren geven aan dat juist dat groepsproces extra toegevoegde waarde biedt.”
In de basis is het Venture Mentoring Programma overgenomen van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston. “Dat had zich al bewezen, dus hebben we daar een licentie genomen. Die vertalen we uiteraard naar de Friese praktijk. De doelstelling van het programma is innovatie en ondernemerschap in de regio voorruit te helpen wat resulteert in een grotere werkgelegenheid.”
Corrie Ponne, die vanuit het Innovatiepact Fryslân zorgt dat het programma vlekkeloos verloopt: “We hebben nu 23 mentoren en 15 mentees. Het draait goed en de deelnemers zijn tevreden. We vinden het nu tijd om wat meer naar buiten te treden. Er is nog ruimte voor mentees en met nog wat extra mentoren kunnen we ook die poule heel mooi pluriform houden.”
