Nederland staat de komende decennia voor enorme uitdagingen, op het gebied van wonen, werken en het klimaat. De urgentie is groot en het denken moet radicaal anders. Klimaatakkoorden zijn mooi, maar voor de meeste burgers erg abstract. En opgeheven vingertjes? Die werken al helemaal niet. Het kan ánders; daar zijn curatoren Michiel van Iersel (Non-fiction) en Maarten Hajer (Urban Futures Studio, verbonden aan de Universiteit van Utrecht) en maar liefst dertig landelijke pioniers (ze noemen zichzelf ‘Landmakers’) het roerend over eens. Met de tentoonstelling ‘Places of Hope’ brengen zij de verbeelding aan de macht. “Het is een geschiedenisles, zelfhulpcursus, workshopruimte en manifestatie in één”, aldus Van Iersel. “Een spannende ontdekkingstocht, die af en toe ook ongemakkelijke conclusies oproept.”
Interventie
Volgens Maarten Hajer worden de vraagstukken waar Nederland voor staat nog altijd onderschat. Er is een complexe transitie nodig. Het denken moet anders. Dat kan door een radicale interventie van cultuur en verbeelding te plegen in de gebaande denkpatronen. “Als wetenschapper weet ik dat nieuwe toekomstbeelden heel belangrijk zijn voor een doorbraak in de besluitvorming. Daarom wilde ik een groep om me heen die de toekomst positief kon visualiseren. De oplossingen voor Nederland liggen niet in de statistiek, maar in de verbeelding.”
Grutto
Die verbeelding lijkt al goed op stoom te zijn geraakt in de regio. Neem Fryslân, waar de samenwerking en het geloof dat het anders kan groot is. Het lijkt geen toeval dat Fryslân nog niet zo lang geleden werd uitgeroepen tot meest circulaire regio van Nederland. “Zet de kaart van Nederland maar op de kop”, zegt curator Michiel van Iersel. “De noodzakelijke omslag in het denken is al begonnen in de regio. Dat begint bij mensen die elkaar iedere dag in de straat, in het dorp of op het eiland tegenkomen en die zélf problemen willen oplossen. Denk aan gebrekkig internet of leegloop in dorpen, of het verdwijnen van de grutto. Maar ook aan het besef dat we meer met minder zullen meten doen. In de regio vonden we heel veel spannende projecten die dat goed aanvoelen. En die laten zien wat je kunt realiseren als je op een andere manier gaat samen werken. Daar kan de rest van Nederland en het buitenland nog wat van leren.”
University of Hope
Het is niet bij een tentoonstelling gebleven. Er zijn ‘Ateliers’, waar specialisten op het gebied van onder andere veenweidegebieden, biodiversiteit en regionale cultuur kennisdelen met elkaar en met het publiek en ook hebben de makers van Places of Hope inmiddels de ‘University of Hope’ opgericht. Een reeks kennisbijeenkomsten (meestal op de vrijdagmiddag), die middenin de tentoonstelling zullen plaatsvinden.
